İstanbul
Boğazı'nın en eski yalısı olan yapı, Meşruta Yalı olarak da biliniyor. 1699'da
Amcazade Hüseyin Paşa için inşa edildi. Yeğen, Sarhoş, Mevlevi lakaplarıyla da
bilinen Amcazade Hüseyin Paşa, Köprülü Mehmed Paşa'nın yeğeni ve Fazıl Ahmed
Paşa'nın amcasıydı.
1697-1702
yılları arasında sadrazamlık yapmıştı. Bugüne kalan yapı, eskiden Amcazade
Hüseyin Paşa Yalısı'nın selamlık dairesinin divanhanesini teşkil ediyordu.
Harem dairesi ise selamlığın 70-80 metre kadar güneyindeydi. Haremin eski bir
fotoğrafından hareketle iki katlı, iki büyük sofalı ve 15-20 odalı olduğu
tahmin ediliyor. Yalının 1893 Rus Savaşı sırasında yerleştirilen Rumeli
göçmenleri yüzünden tahrip olduğu ve kısmen yıktırıldığından ya da bir yangınla
ortadan kalktığından söz ediliyor. Ancak, daha yüzyılın ilk çeyreğinde Osmanlı
sivil mimarlığının eşsiz bir eseri olarak dikkat çekmiş olmasına rağmen,
Amcazade Hüseyin Paşa Yalısı'nda en büyük tahribata günümüze kadar süren ihmal
neden oldu.
Yalının
şu anki hâli oturulamayacak durumda olsa bile Boğazın en eski yalısıdır.
Bulunduğu konumda fiyatını artıran etkenlerden biri. Zîrâ aynı zamanda
kaptanıderyalık’da yapan Amcazade Hüseyin Paşa, boğazı çok iyi bildiğinden,
yalısını boğazın en dar ve en güzel yerlerinden birisine yaptırmış.
Meşhur
Fransız yazar Piyer Loti, 1910 senesinde İstanbul’a geldiğinde; “Boğaziçi
yalılarını, özellikle Amcazâde Yalısı’nı kurtarın” diye figân etmişti lâkin
aldıran olmamıştı.
Üç
asırlık Amcazâde Yalısı günümüzde, Amcazâde Hüseyin Paşa Vakfı’na ait. Vakıf
mütevellisinin başkanı ise Hüseyin Paşa’nın soyundan gelen Ahmet Cengiz
Köprülü. Vakıf, yalıyı satmak yerine yap-işlet-devret metoduyla restore
ettirmek niyetinde idi. Ve turistik amaçlı kiraya vermeyi düşünüyorlardı. Tıpkı
Sait Halim Paşa Yalısı’nda olduğu gibi davetler, partiler, kutlamalar için
kiralanabilen bir rezidans yada otel. Eskiden olduğu gibi 4 ana binanın tekrar
ihya edilmesi amacındalar.
1990
senesinde eski belediye başkanlarından Bedrettin Dalan döneminde yalı yıkılıp,
arazisi de halka açık bir park haline getirilmek istendi, lâkin mahkeme
kararıyla vârisleri tarafından bu girişim engellenmişti. Bir ara hırsızların
yağmasına da maruz kalan yalıdan birçok şeyin yanında mermer havuzun mukarnaslı
fıskiyeleri dahi çalınmıştı.
Dünyanın en eski ahşap yalısı olan Amcazade
Yalısı’nın yap-işlet-devret ihalesini Ağaoğlu Grubu kazandı. Ve bugünlerde
restorasyonu da başladı. Yakında görkemli bir otel projesi ortaya çıkacak.
Hale Tan
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder